همه چیز درباره مرخصی استحقاقی

همه چیز درباره مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی که به آن مرخصی سالانه (Annual leave) نیز می­گویند، مشمول روزهایی در ماه می­شود که به انتخاب شخص شاغل و بدون اینکه مبلغی از حقوق او کسر شود مجاز است که در محل کار خود حاضر نشود یا به عبارتی غیبت کند.

اما چرا به مرخصی استحقاقی، مرخصی سالانه نیز می­گویند؟ به این دلیل که مدت زمان استفاده از این مرخصی برای هر سال مشخص بوده و تمام مشمولان این قانون یعنی کارگران و کارمندان بخش خصوصی نیز از آن بهره­مند می­شوند.

به طور کلی، نحوه استفاده از مرخصی­ها و نحوه اجرای آنها، یکی از مهم­ترین مسائلی است که کارمندان و کارگران ادارات دولتی یا خصوصی با آن مواجه هستند. مرخصی دارای انواع گوناگون و نیز قوانین مختلفی می­باشد که در این مقاله از فراپیام به توضیح یکی از مهمترینِ آنها یعنی مرخصی استحقاقی خواهیم پرداخت.

مدت زمان مرخصی استحقاقی

مدت زمان مرخصی استحقاقی برای هر کارمند یا کارگر، دو روز و نیم در ماه است که مجموع آن در سال معادل ۱۹۲ ساعت یا ۲۶ روز می­باشد.  افراد می­توانند در پایان سال و در صورتی که از مرخصی استحقاقی استفاده نکرده باشند، پول آن را از کارفرما دریافت کنند. همچنین می­توانند ۹ روز از این ۲۶ روز در سال را ذخیره کرده و در سال بعدی خود استفاده نمایند.

اما همیشه این­گونه نیست که شما پول روزهای مرخصی استحقاقی را در پایان سال دریافت کنید یا بتوانید ۹ روز را برای سال بعد خود نگه دارید. در واقع استفاده از این نوع مرخصی به نظر کارفرمای شما نیز بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، در برخی شرکت­ها کارفرمایان، کارمندان یا کارگران را مجبور به استفاده از مرخصی نموده و در صورتی که آنها از آن استفاده نکنند، به جز ۹ روز بقیه مرخصی­ها از بین رفته یا به اصطلاح می­سوزد.

پرداخت مزد مرخصی استحقاقی به چه صورت است؟

مطالباتی که مرتبط با مدت زمان مرخصی استحقاقی کارگر است مطابق با موارد زیر محاسبه و پرداخت می­شود:

• از کار افتادگی کلی کارگر
• تعطیلی کارگر
• فوت کارگر
• در صورت فسخ و یا تمام شدن مدت قرارداد کار و اخراج کارگر
• بازنشستگی کارگر

مرخصی استحقاقی سالانه و فصلی چگونه محاسبه می­شود؟

اگر کارگری بخواهد از تمام مرخصی­های سالیانه خود به صورت یک­جا استفاده نماید با در نظر گرفتن چهار روز جمعه می­تواند به مدت یک ماه به مرخصی برود. اما اگر تصمیم او مبنی بر استفاده از مرخصی­ها به صورت متناوب باشد، همان ۲۶ روز برای او محاسبه خواهد شد.

در مقابل، کارگران فصلی یا افرادی که کمتر از یک سال در کارگاهی به کار مشغول بوده­اند، طبق ماده ۶۸ قانون کار، میزان مرخصی استحقاقی فصلی بر حسب ماه­های کارکرد آنان تعیین می­شود.

در صورت مرخصی استعلاجی، از مرخصی استحقاقی نیز کم می­شود؟

در مورد مرخصی استحقاقی این سوال نیز پیش می­آید که آیا در صورت استفاده از مرخصی استعلاجی طبق ماده ۷۴ قانون کار، کارفرما می­تواند مدت مرخصی مذکور را از مرخصی­های استحقاقی کارگر کسر کند؟

به موجب ماده ۷۴ قانون کار، ایام مرخصی استعلاجی جزء سوابق کار کارگر محسوب شده و احتساب این ایام به عنوان مرخصی استحقاقی توجیه قانونی ندارد. اگر مرخصی استعلاجی توسط سازمان تأمین اجتماعی تأیید نشود، احتساب آن به عنوان مرخصی استحقاقی بر مبنای توافق طرفین و به منظور ترمیم خلاء مزدی کارگر خلاف قانون نمی­باشد.

ضوابط مرخصی استحقاقی کارگران در قانون کار

– طبق ماده ۶۴ قانون کار، روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی استحقاقی محسوب نخواهند شد.

– در صورتی که بین کارگر و کارفرما، در مورد زمان مرخصی کارگر، توافقی صورت نگرفته باشد، اداره کار و امور اجتماعی باید در این زمینه اقدام نماید.

– طبق ماده ۶۶ قانون کار، کارگران تنها می­توانند ۹ روز از مرخصی استحقاقی سالانه خود را ذخیره کنند و نه بیشتر.

– مطابق با ماده ۶۳ قانون کار، کارفرمایان نباید در روز یازدهم اردیبهشت، مصادف با روز کارگر، آنها را وادار به کار کنند. در صورتی که کارفرما در این روز کارگران را به خدمت گیرد باید حقوق آنها، دستمزد و اضافه کار روز تعطیل را برای ایشان محاسبه نماید.

– برای کار کمتر از یک سال، مرخصی استحقاقی نسبت به مدت کار محاسبه خواهد شد.

– مطالبات مرخصی استفاده نشده در صورت بازنشستگی، تعطیلی کارگاه، فوت کارگر یا از کارافتادگی کلی باید به کارگر یا ورثه پرداخت شود.

نویسنده: احسان مهدیزاده