اگر از آن دسته افرادی هستید که به آموختن علم حسابداری علاقه دارید، باید با برخی از واژه‌ها و اصطلاحات خاص این علم آشنایی داشته باشید. علم حسابداری یکی از علوم مهم و بسیار پرکاربرد در جامعه است که تقریبا در تمامی مشاغل و کسب و کارها نیاز به آن احساس می‌شود و اعلب شرکت ها امروزه کارهای مالی خود را با استفاده از نرم افزار حسابداری و یک حسابدار انجام می دهند.
یکی از اصطلاحات مورد استفاده در علم حسابداری اصطلاح مستحدثات است. این واژه در نگاه اول کمی مشکل به نظر می‌آید اما ما قصد داریم در این مقاله در مورد مفهوم و کاربرد این اصطلاح صحبت کنیم و به پاسخ پرسش مستحدثات در حسابداری چیست برسیم.
همچنین قصد داریم به برخی از پرسش‌های مهم و پرتکرار در مورد مستحدثات حسابداری پاسخ دهیم. پس اگر به علم حسابداری علاقه دارید و قصد دارید با اصطلاحات رایج این علم آشنایی پیدا کنید، تا پایان این مقاله ما را همراهی نمایید.
حسابداری چیست؟
قبل از این که به بررسی مفهوم مستحدثات در حسابداری بپردازیم و چند نمونه از پرسش و پاسخ‌های رایج در این زمینه را مورد بررسی قرار دهیم، جا دارد ابتدا قدری شما را با علم حسابداری آشنا کرده و در مورد معنا و مفهوم حسابداری و انواع حسابداری صحبت کنیم. صاحبان کسب و کارها و مدیران و سهام داران شرکت‌های مختلف نیاز به یک زبان یکسان و قابل فهم برای برقراری ارتباطات مالی دارند.
این زبان مشترک بین تمامی کسانی که به نحوی با مسائل مالی سرو کار دارند، علم حسابداری خوانده می‌شود و در دنیای امروزی یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین علوم به حساب می‌آید.
به طور خلاصه به فرایند ثبت معاملات مالی مربوط به یک کسب و کار حسابداری گفته می‌شود. در علم حسابداری فرایندهایی مانند خلاصه‌سازی، تحلیل و گزارش معاملات انجام شده صورت می‌گیرد و به طور کلی به بررسی و ثبت فعالیت‌های مالی یک شرکت یا کسب و کار در طول مدت زمان خاصی می‌پردازد.
برخی از امور مربوط به حسابداری بسیار تخصصی هستند و توسط اشخاص خاصی انجام می‌شوند از جمله این امور می‌توان به حسابرسی اشاره کرد که توسط افراد حسابرس که به کار حسابداران نظارت دارند انجام می‌شود.
انواع شاخه‌های علم حسابداری
حسابداری علمی گسترده و مفصل است اما شاید بتوان آن را به طور کلی به سه شاخه عمده تقسیم بندی کرد. شاخه‌های مختلف علم حسابداری عبارت است از: حسابداری مالی، حسابداری صنعتی و حسابداری مدیریت. در حسابداری مالی به تهیه صورت‌های مالی موقت و یا سالیانه پرداخته می‌شود.
در حسابداری صنعتی حسابداران مدیران شرکت‌ها و کسب و کارها را در قیمت یابی محصولات کمک می‌کند و در این زمینه به آنها مشورت می‌دهند. اما در حسابداری مدیریت به مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها راهکارهایی ارائه می‌دهد که بتوانند به کمک آنها استراتژی‌های بهتر و کارآمدتری برای شرکت خود انتخاب کنند و موفقیت آینده کسب و کار خود را تضمین نمایند.
مفروضات، اصول محدودکننده و اصول حسابداری
در علم حسابداری دو مفهوم مهم یعنی مفروضات، اصول محدودکننده و اصول حسابداری وجود دارند که از آنجایی که موضوع اصلی این مقاله چیز دیگری است، صرفا از این مفروضات و اصول حسابداری نام می‌بریم و در مورد آنها توضیح بیشتری نمی‌دهیم.
- مفروضات حسابداری عبارت است از: فرض تفکیک شخصیت، فرض تداوم فعالیت، فرض واحد اندازه‌گیری، فرض دوره مالی و فرض تعهدی.
- اصول حسابداری عبارت است از: اصل بهای تمام‌شده، اصل تحقق درامد، اصل همزمانی و اصل افشای کامل.
- اصول محدودکننده یا میثاق‌های حسابداری عبارت است از: اصل فزونی منافع بر مخارج، اصل خصوصیات صنعت، اصل اهمیت و اصل احتیاط.
معنا و مفهوم مستحدثات در حسابداری چیست؟
در ابتدا به معنی لغوی این واژه می‌پردازیم؛ اگر به لغت نامه دهخدا مراجعه کرده و معنی واژه مستحدثات را جستجو کنید، به این تعریف می‌رسید که مستحدثات به معنی بناهای نوبرآورده است و در معنای عام یعنی مکان‌هایی که توسط انسان ساخته می‌شوند. مستحدثات در علم حسابداری نیز تقریبا چنین معنا و مفهومی دارد و به ساختمان و محوطه‌هایی که احداث می‌شود اطلاق می‌گردد.
مثال‌هایی از این ساختمان‌ها و محوطه عبارت است از دیوارکشی و فضای سبز و… . همچنین در علم حسابداری لازم است که یک حساب جداگانه تحت عنوان مستحدثات در زمین وجود داشته باشد که بهای تمام شده برای تاسیسات و مستحدثات زمین مانند احداث پارکینگ، آسفالت محوطه، پیاده رو سازی، نرده کشی و … در آن ثبت و نگهداری شود.
تاسیساتی که در زمین احداث می‌شود و عمر اقتصادی آنها معلوم نیست، مخارج نامعینی داشته و هزینه آنها به بهای تمام شده زمین اضافه می‌گردد.
بررسی پرسش و پاسخ از مستحدثات در علم حسابداری
بعد از اینکه با معنوی لغوی مستحدثات آشنا شدید و تا حدی مفهوم و کاربرد آن در علم حسابداری را متوجه شدید، اکنون زمان آن فرا رسیده است که به بررسی برخی از رایج‌ترین پرسش و پاسخ‌ها در این زمینه بپردازیم. برای بررسی این پرسش‌ها ابتدا چند فرض را در نظر گرفته و به پرسش‌هایی در مورد آنها پاسخ خواهیم داد:
- تصور کنید که شرکتی یک زمین را خریداری کرده و در آن زمین اقلامی مانند دیوار کشی دور، آسفالت و محوطه سازی وجود داشته باشد. حال طبق استاندارد حسابدای شماره ۱۱ لازم است که این اقلام جدا از بهای تمام شده زمین و تحت عنوان مستحدثات در زمین ثبت شوند و استهلاک لازم مربوط به آنها نیز به حساب آید.
پرسش: سرفصل حساب مستحدثات در زمین بهتر است در کدامیک از کدینگ سرفصل های دارایی آورده شود؟ ( منظور از کدینگ سرفصل های دارایی، دارایی ثابت مشهود یا زیر مجموعه زمین یا به عنوان یک دارایی ثابت مشهود در کنار زمین و ساختمان و ماشین الات و … است.)
پاسخ: برای پاسخ دادن به این پرسش طبق استاندارد شماره ۱۱ حسابداری عمل می‌کنیم. طبق این استاندارد بهای تمام شده تاسیسات زمین مانند احداث پارکینگ، نرده کشی و … اگر دارای عمر مفید و محدود باشند باید در یک حساب جداگانه تحت عنوان حساب تاسیسات یا مستحدثات زمین ثبت شود.
اگر در زمین خریداری شده، تاسیساتی مانند نرده کشی، آسفالت محوطه یا پیاده رو سازی، احداث پارکینگ و… ایجاد شود، از آنجایی که عمر مفید این اقلام محدود است ثبت آن در بدهکار حساب زمین درست نیست و این اقلام در یک سرفصل جداگانه تحت عنوان تاسیسات و مستحدثات در زمین ثبت شده و طی عمر مفید خود مستهلک می‌شود. پس سرفصل حساب مستحدثات در زمین به عنوان دارایی ثابت مشهود و در زیر مجموعه حساب زمین ثبت می‌گردد.
- فرض کنید که یک شرکت زمینی را خریداری کرده که دور این زمین حصار دارد و دیوار کشی شده است در ضمن در زمان خرید این زمین مبلغ زمین و مبلغ حصار کشی از یکدیگر تفکیک شده است. اکنون شرکت قصد احداث یک انبار سر پوشیده در زمین نام برده شده را دارد و می‌خواهد از باقی مانده این زمین به عنوان یک انبار باز استفاده کند.
پرسش: آیا باید مبلغ حصار کشی را از مبلغ زمین تفکیک کنند و یا کل مبلغ را به بهای تمام شده زمین ثبت کنند؟
پاسخ: از آنجایی که حصاركشی زمين قابل استهلاک است، مبلغی که بابت حصاركشی پرداخت شده است را می‌توان در سرفصل مستحدثات در زمين طبقه بندی و مستهلک کرد.
در صورت مشخص کردن عمر مفید حصار، می‌توان در حسابی با عنوان تاسیسات و مستحدثات در زمین ثبت و مستهلک کرد. اما چنان چه قادر به مشخص کردن عمرمفید حصار نباشیم، باید به بهای تمام شده زمین اضافه شود و درنتیجه مستهلک نمی‌شود.
- آیا از بین بردن و خراب کردن مستحدثه قبلی باید مستهلک شود؟
به منظور پاسخ دادن به این پرسش نیز از استاندارد حسابداری شماره ۱۱ استفاده می‌کنیم. طبق این استاندارد مخارج برچيدن مستحدثات قبلی، پاکسازی و بازسازی زمين در طول دوره‌ای که منافعی از آن عايد می‌شود، مستهلک می‌شود.
در نتیجه مخارج آماده‌سازی زمين که دارای عمر نامعين باشد به بهای تمام شده آن منظور می‌شود. همچنین در برخی از موارد، زمين ممکن است دارای عمری محدود باشد که در اين گونه موارد زمين بايد به روشی که منعکس‌کننده منافع حاصل از آن است مستهلک شود.
- تفاوت ساخت و ساز با مستحدثات در چیست؟
در قوانین مختلف علم حسابداری مانند قانون مجازات استفاده کنندگان غیرمجاز از خدمات عمومی، قانون عوارض و نوسازی شهری و …، با دو مفهوم مختلف ساخت و ساز و مستحدثات سر و کار داریم. اما تفاوت این دو مفهوم این است که در واقع مستحدثات به معنی بناهای ایجاد شده که عرفا ساختمان هم جز آن است و ساخت وساز وسیله ایجاد مستحدثه می‌باشد.
- یک شرکت زمینی را خریداری کرده و قصد دارد در این زمین به احداث ساختمان و پارکینگ بپردازد. هزینه مصالح و هزینه تسطیح و مبلغ پرداختی بابت زمین و هزینه نورپردازی و هزینه مجوز ساختمان هر یک در چه حسابی باید ثبت شوند؟
- هزینه تسطیح و قیمت پرداخت شده بابت زمین، باید در حساب زمین ثبت شود.
- هزینه نورپردازی باید در حساب تاسیسات و مستحدثات در زمین یعنی زیر مجموعه حساب زمین ثبت گردد.
- و در نهایت هزینه مجوز ساختمان باید در حساب ساختمان ثبت گردد.
عرصه و اعیان در اسناد ملکی به چه معنا است؟
دو اصطلاح پر کاربرد دیگر در علم حسابداری که لازم است با آنها و نیز کاربردشان در علم حسابداری آشنا شوید، عرصه و اعیان در اسناد ملکی است. در واقع عرصه به معنی محل استقرار مستحدثه، ابنیه و ساختمان به مساحت معین و منظور از اعیان همان ابنیه و مستحدثاتی است که در محل عرصه به مساحت معین احداث شده است.
به عبارت دیگر منظور از مساحت عرصه مساحت کل زمینی است که مستحدثات، ابنیه و ساختمان در آن قرار دارد و منظور از مساحت اعیان مساحت خود مستحدثات و ابنیه است که در زمین واقع شده است.
در صورتی که یک ملک به صورت شش دانگ باشد شامل عرصه و اعیان است اما استثناهایی در این زمینه وجود دارد و در موارد خاصی مانند زمین‌های وقفی و… امکان دارد که آن ملک فقط شامل عرصه یا فقط شامل اعیان باشد.
خلاصه مقاله و نتیجه گیری
علم حسابداری یک علم مهم و پرکاربرد در دنیای امروز است و تمامی کسب و کارها برای تضمین موفقیت خود و رسیدگی به مناسبات مالی خود باید از علم حسابداری بهره ببرند. در علم حسابداری با واژه‌ها و اصطلاحات متعددی سر و کار داریم که دانستن آنها ما را در فهم بهتر این علم و استفاده بیشتر از آن یاری می‌دهد.
یکی از این اصطلاحات و واژه‌های کاربردی در علم حسابداری واژه مستحدثات است. مفهوم این واژه از نظر لغوی به معنی بناهای نوبرآورده است و در معنای عام یعنی مکان‌هایی که توسط انسان ساخته می‌شوند.
در علم حسابداری نیز مستحدثات به ساختمان و محوطه‌هایی که احداث می‌شود ( مانند دیوارکشی، فضای سبز و…) اطلاق می‌گردد. در این مقاله علاوه بر بررسی مفهوم و کاربرد مستحدثات در علم حسابداری به بررسی برخی از مهم‌ترین پرسش‌ها در این زمینه پرداختیم و به این پرسش‌ها به طور خلاصه پاسخ دادیم.
در انتها نیز دو مفهوم عرصه و اعیان را مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم که در علم حسابداری عرصه به معنی محل استقرار مستحدثه، ابنیه و ساختمان به مساحت معین و منظور از اعیان همان ابنیه و مستحدثاتی است که در محل عرصه به مساحت معین احداث شد.
بیشتر بخوانید :
